Ortodonti tedavisi estetik diş hekimliğinde çok önemli bir yer tutar. Ortodonti tedavisi ile dişler çene kemiği üzerinde muntazam bir biçimde yerlerini alırken çene kapanış bozukluklarının neden olduğu eklem, baş, boyun ağrıları da giderilebilir.
Ortodonti tedavisi kişiye tam bir çiğneme fonksiyonu kazandırarak mide problemleri ve sindirim sistemi sorunlarının giderilmesinde de etkin rol oynar. Ortodonti tedavisi dişleri daha düzgün sıralarken, dişlerinize daha iyi bakım yapabilmenize olanak sağlar, böylelikle dişlerinizde çürük riski azalmış olur.
Ortodonti dişhekimliğinin bir uzmanlık dalıdır. Önceleri estetik amaçla işe başlanmış zaman içerisinde sınırları genişletilip, bugünkü konumuna ulaşılmıştır. Ortodontist dişleri ve çeneleri düzeltmek için uzmanlığının getirdiği bilgileri,tedavi planını ve teknikleri sunar.
Temel olarak iki çeşit tedavi yöntemi var diyebiliriz. Kişinin kendisinin takıp çıkarabileceği hareketli aygıtlar ve doktor tarafından dişlere yapıştırılan sabit aygıtlar var. Bunlar da kendi içinde alt guruplara ayrılabiliyor. Örneğin hareketli aygıtlar: tedavi amaçlı veya tedavi sonrası pekiştirme amaçlı olabilir. yaşının da kişiden kişiye değiştiği gibi tedavi süresi de problemin karakterine göre değişiktir.
Ortodontik tedavinin süresi anomalinin şiddetine göre değişmekle beraber ortodontik tedavi uzun sürelidir ve her aşama değişkenlik gösterir. Bazı kapanış bozuklukları tek fazlı bir tedaviyle halledilebilirken bazı tedaviler iki-üç fazda olmaktadır. İyi sonuç alınması hasta,ailesi,aile dişhekimi ve ortodontist arasındaki iyi bir takım çalışmasına bağlıdır. Ortodontist dişleri ve çeneleri düzeltmek için uzmanlığının getirdiği bilgileri,tedavi planını ve teknikleri sunar.
Gelişen teknoloji, çocukken yapılamayan ortodontik tedaviyi yetişkinlikte mümkün kılmakta; kendi düzgün dişleri ile gülümsemesi kişileri daha mutlu etmektedir. Aslında dişleri ilgilendiren tedaviler hemen her yaşta yapılabilir; yeter ki dişler ve periyodonsiyum sağlıklı olsun. Fakat çene kemiklerini ilgilendiren anomaliler ileri yaşlarda ancak ameliyatla düzeltilir.
Çocuklarda ilk dişlerin (süt dişleri) konumları hakkında çok fazla endişelenmeye gerek yoktur. Bu dişler arasında bulunan boşluklar, doğal gelişim göstergesidir. Erişkinlerin dişlerindeki gibi sıkı temaslar ileride meydana gelebilecek yer darlığı ve dolayısıyla dişlerde çapraşıklığın (çarpıklığın) göstergesi olabilir. Daimi dişler 6-7 yaşlarında sürmeye başlarlar ancak 7-9 yaşları arasında, kesici dişler sürene dek pek fazla problem gözlenmez.
Ortodontinin kelime anlamı düzgün diş demektir. Teller aracılığı ile dişleri düzeltme ilimidir. Aslında amaç sadece dişleri düzeltmek, dişlerin yerleşimini düzenlemek değil, aynı zamanda çene gelişimlerinin düzenlenmesidir. O yüzden de zaten çocuk yaştaki hastalarda bu tedaviler öncelikle uygulanır. Bozuk gelişmekte olan çenelerinde tedavisini ele alır. Bu nedenle de bilimin gerçek açılımı ortodonti ve çene ortopedisidir.
Eskiden genelde diş ve çene tedavisi çocuklarda görülüyordu, ama son zamanlarda gelişen teknoloji, ekipmanların ve ortodontik aparatların çeşitlenmesi, uygun ve görünmeyen braketlerin ve sistemlerin üretilmesi ile yetişkinlerde de sık sık başvurulan tedavi şekli olmuştur. Ama tabii ki, eğer problem daha çocuk yaşta teşhis edilip, tedaviye çocuk yaşta başlanabilirse, tedavi süresi daha da kısalır ve başarı oranı da daha da artar.
Mesela, çocuğumuz 7 yaş civarına geldiğinde mutlaka ortodontik kontrol için bir ortodontiste gösterilmelidir. Bu normalde ortodonti için erken bir yaştır ama yinede ortodontik problemin ortaya çıktığı bir yaş olduğu için, ileride büyük problemlerle karşı karşıya kalınabilecek çene bozuklukları, bu yaşta teşhis edildiğinde ve tedavisine başlandığında çok daha başarılı sonuçlar alınabilir.
Tedavide ilk aşamada çocuktan bir röntgen alınır, daha erken dönemde röntgen alınmadıysa 7 yaşında mutlaka röntgen alınmalı çocuktan ve bu röntgene bakılarak, oluşması gerekirken henüz oluşmamış dişler tespit edilir. Bu arada, ailesel olarak, alt çenesi çok ileride veya geride olan vakaları röntgenle belirlemek mümkündür. Üst çene dar ise çocuk 7 yaşında da olsa üst çene genişletilir. Gelişimsel problemlerden kaynaklanan, alt çene çok geride olduğu durumlarda, ya da alt çenenin çok ileride olduğu durumlarda bir takım aygıtlarla çocukların büyümesi kontrol etmek için kullanılır. Bu tip aygıtlarla, çocuğun üst çene gelişimi durdurulabilir ki çocuğun üst çenesi daha ileride olmasın.
Bu genel olarak 10-14 yaşı aralığında kullanılırsa aşırı büyüyen kısmın daha az büyümesi sağlanır. Çene cerrahisi gereken durumlarda şiddetli vakalar da olabilir. Bu durumda, aygıtlarla çocuğun çene gelişimi çeşitli aygıtlarla sınırlansa da genetiksel nedenlerden dolayı bunu kontrol etmek zaman zaman mümkün olmayabilir.
Çok şiddetli gelişimsel anomali var ise yüzde, bu tarz vakalar hariç, çocuğun gelişim döneminde, alt veya üst çenesinin gelişimini sınırlamak için bazı aygıtlar kullanılabilir ve gelişimi kontrol etmede başarılı olunabilir.
Yetişkin hastaların ilk sorusu tedavinin ne kadar süreceğidir. Mümkün olduğunca görüntü yetişkinlerde estetik hale getirilmelidir. Çocuklarda kullanılan metal, paslanmaz, gri braketlerin yerine, yetişkinlerde seramik, şeffaf braketler kullanılabilir. Oldukça estetik braketler vardır. Mesela, şeffaf braketler çok yakından bakılmadığı sürece görünmezler. Ama eğer kişi ağzında hiç braket görünmesini istemiyor ise, o zaman dil tarafından dişlerin arkasına takılan ve lingual tedavi adı verilen tedavi kullanılır.
Ortodonti eskiden sadece çocuklarda uygulanıyordu, 14 yaşın üzerindekiler ağzında çapraşıklık var ise ortodonti yaptırmayıp, protez yapılarak tedavi edilirdi. Hastalar için de zaman da bir konu idi. Kişiler, ortodontiye iki sene ayıracağımıza, 15 günde protez yaptırırız gibi düşünerek kendi dişlerinden vaz geçiyorlardı. Ama günümüzde diş hekimlerinin de önerdiği ve bilimsel olarak ta kanıtlanan bir şey var ki o da, kişi kendi dişlerini ne kadar uzun süre kullanabilirse, kişinin ağız sağlığı bakımından bu konu o kadar önemlidir. O yüzden kendi dişlerimizde çapraşıklık var ise ortodonti ile tedavi ettirerek, kendi dişlerimizi kaybetmeden tedavi olma yoluna gitmemiz tavsiye edilir.
